Column – De impact van handelspolitiek en Open Strategische Autonomie

Deze column is geschreven door Britt Stenberg (29), diplomaat in training bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Deze blog reflecteert uitsluitend een persoonlijke visie.

Afgelopen zomer bracht ik door met mijn partner in het land van koffiebonen en arepas, maar wellicht beruchter om de cocaïnehandel: Colombia. Het land kent een gewelddadige geschiedenis, met name tijdens het terroristische bewind van Pablo Escobar, maar er is een sterke afname van geweld ontstaan na het sluiten van het vredesakkoord tussen de FARC en de Colombiaanse overheid in 2016. Echter, het blijkt dat een deel van dit geweld en de georganiseerde misdaad zich heeft verplaatst naar omliggende buurlanden, waaronder Ecuador. Het land dat lang bekend stond als een van de veiligste landen in Zuid-Amerika, wordt de laatste jaren geplaagd door een groei in drugsgeweld. Onlangs werd de Ecuadoriaanse presidentskandidaat van de centrumpartij, Fernando Villavicencio, vermoord. Hij stond bekend als een van de felste bestrijders van georganiseerde misdaad en corruptie in het land.

De oorzaak van de groei in georganiseerde misdaad kan gedeeltelijk worden toegewezen aan het Colombiaanse vredesakkoord van 2016. Dit akkoord zorgde voor een machtsvacuüm in de Colombiaanse georganiseerde misdaad en vervolgens een verplaatsing hiervan. Daarnaast heeft het handelsverdrag dat destijds tussen de Europese Unie (EU) en Ecuador werd gesloten, een grote rol gespeeld. Het verdrag zorgde voor een groei in handelsbewegingen tussen de EU en Ecuador en bood zo mogelijkheden voor de georganiseerde misdaad om drugs te verschepen in het groeiend aantal (bananen) containers die verscheept werden..

In mijn ogen laat dit negatieve bijgevolg van de versterkte handel zien hoe noodzakelijk het is om handelsakkoorden te benaderen met een holistische en regionale blik. Het gaat niet alleen om bananen van A naar B brengen, maar idealiter ook om het versterken van elkaars economie en samenleving.

Vanaf januari ga ik aan de slag bij de Permanente Vertegenwoordiging van Nederland bij de Europese Unie (PVEU) op het dossier handelspolitiek (VK en trans-Atlantisch). Ik kijk er dan vooral ook naar uit om te zien hoe handelsafspraken in de huidige tijdgeest worden ingevuld. Nu de EU uit een lange geopolitieke winterslaap lijkt te zijn ontwaakt en zich tussen de competitie van de VS en China bevindt, kan dit ook impact hebben op de wijze waarop handelsafspraken worden ingevuld.

Met de opkomst van deze multipolaire wereldorde worden namelijk de protectionistische messen van economische machtsblokken geslepen en is het klassieke idee vervallen dat handel een win-win situatie is die automatisch zal leiden tot vredige samenwerking.

Economische machtsblokken zijn namelijk in meerdere mate bereid om zichzelf economische schade aan te doen voor strategisch en geopolitiek gewin in plaats van een economische rationale. Een voorbeeld dichtbij huis is Nederland die met de VS overeen is gekomen om de export van ASML machines naar China te beperken maar de EU die een boycot op Russisch gas en olie invoerde na de invasie van Rusland in Oekraïne maar ook

Voor Nederland, als open handelsland, hebben deze protectionistische maatregelen mogelijk een negatieve impact op de Nederlandse economie en handelsbalans.
Daartegenover staat wel dat deze protectionistische maatregelen soms gewenst zijn om de eigen economie of strategische positie te versterken. In 2021 is er dan ook een non-paper gepubliceerd door Nederland en Spanje over open strategische autonomie (OSA). Hierin wordt bepleit om strategische autonomie te bereiken met behoud van een open economie.

Deze maand zal HYPE VII een bezoek brengen aan Madrid. Dit bezoek zal in het teken staan van het Spaanse voorzitterschap dat momenteel gaande is. Een van de prioriteiten die het Spaanse voorzitterschap de komende maanden op de Europese agenda zal zetten, betreft ook het OSA. Ik kijk uit naar de gesprekken en de bevindingen over OSA met de Spaanse collega’s.